اردوی آموزشی "داستاننویسی و زندگی" با حضور دانشآموزان پایه دهم رشتههای ریاضی و تجربی دبیرستان احسان برگزار شد. این اردو که با هدایت و راهنمایی مهدی میرعظیمی، نویسنده و داستاننویس، اجرا شد، فرصتی بود تا دانشآموزان با نگاهی داستانمحور، به عمق مهارتهای زندگی ورود کنند و بیاموزند چگونه میتوان از طریق داستان، مسیر جدیدی برای تعاملات اجتماعی و فردی در پیش گرفت.
نگاه داستانمند به زندگی؛ پلی برای مهارتآموزی
در ابتدای این اردو، میرعظیمی به مفهوم "نگاه داستانمند به زندگی" پرداخت و از دانشآموزان خواست زندگی خود را بهمثابه یک داستان ببینند، داستانی که هر یک از آنان در آن نقشی کلیدی ایفا میکنند. او تأکید کرد که با تمرین این نوع نگاه، افراد میتوانند مهارتهایی اساسی نظیر جرأتمندی، کنترل خشم و ایجاد ارتباط مؤثر را در ذهن و قلب خود نهادینه کنند. یکی از دانشآموزان حاضر در این بخش گفت: «اینکه به زندگی مثل یک داستان نگاه کنیم به من کمک میکند راحتتر درباره احساساتم با پدر و مادرم صحبت کنم و حتی در موقعیتهای سخت، از آنها کمک بخواهم.»
مهارتهای جرأتمندی و کنترل خشم از دریچه داستان
میرعظیمی با بیان مثالهایی از زندگی روزمره، مفهوم جرأتمندی را به دانشآموزان توضیح داد. او گفت: "جرأتمندی یعنی اینکه بتوانید بدون ترس از قضاوت دیگران، احساسات و خواستههای خود را با صدای بلند بیان کنید." یکی از دانشآموزان این بخش از جلسه را الهامبخش توصیف کرد و گفت: «این صحبتها به من کمک کرد که در آینده نظرات خودم را با اعتماد به نفس بیشتری بیان کنم.»
کنترل خشم مهارت دیگری بود که میرعظیمی درباره آن صحبت کرد. او از دانشآموزان خواست که خشم را به جای سرکوب، به شکل سازندهای هدایت کنند و به کمک آن، نقاط ضعف خود را بهتر بشناسند. در ادامه، تعدادی از دانشآموزان به چالشهای خود در کنترل خشم در محیط خانه اشاره کردند و گفتند یادگیری این مهارت به آنها کمک کرده تا ارتباط مؤثرتری با والدین خود داشته باشند.
هنر ارتباط مؤثر و پیوند نسلها
ارتباط مؤثر مهارتی بود که میرعظیمی بهویژه بر اهمیت آن در تعاملات اجتماعی و خانوادگی تأکید کرد. او گفت: «ارتباط مؤثر به این معنی است که نه تنها شنوندهی خوبی باشید، بلکه بتوانید آنچه در ذهن دارید را به شکلی بیان کنید که دیگران نیز درک درستی از احساسات و نیازهای شما پیدا کنند.» او همچنین به دانشآموزان آموزش داد که چگونه میتوانند تفاوتهای میان "شنیدن" و "گوش کردن" را درک کنند و آنها را در زندگی روزمره به کار بگیرند. یکی از دانشآموزان تجربهی خود را از این موضوع چنین بیان کرد: «تا قبل از این اردو، فکر میکردم گوشکردن و شنیدن یکی هستند، اما حالا میفهمم که اگر با دقت گوش بدهم، بهتر میتوانم با خانوادهام ارتباط برقرار کنم.»
تابلوی راهنما در مسیر زندگی؛ نگاهی عمیق به نقش دیگران
میرعظیمی با اشاره به نقش افراد در زندگی به عنوان "تابلوهای راهنما" گفت: «هرچند تابلوی راهنما تا مقصد با ما نمیآید، اما در مسیر بهترین راهنما است.» او افزود که برخی افراد در داستان زندگی نقش مهمی دارند و نباید از پند و اندرزهای آنها غافل شد. دانشآموزان نیز در این بخش تجربههای خود را از افرادی که به آنها در تصمیمگیریها کمک کردهاند، به اشتراک گذاشتند و از اهمیت شنیدن نظرات دیگران سخن گفتند.
شناخت شخصیت از دریچه چهار داستان
یکی از بخشهای جذاب و تأملبرانگیز این اردو، بررسی "چهار داستان" مرتبط با شخصیت بود که هر فرد میتواند در زندگیاش تجربه کند:
داستان کسی که هستم
داستان کسی که میخواهم باشم
داستان کسی که باید باشم
داستان کسی که میتوانم باشم
در این جلسه، دانشآموزان با تحلیل این چهار داستان، به این نتیجه رسیدند که برای تبدیل "داستان کسی که هستم" به "داستان کسی که میتوانم باشم" لازم است تعادلی میان "کسی که میخواهیم باشیم" و "کسی که باید باشیم" برقرار کنیم. یکی از دانشآموزان درباره این موضوع گفت: «اینکه بدانم برای تبدیل شدن به کسی که میخواهم باشم نیاز به برنامهریزی دارم، به من اعتماد به نفس میدهد.»
ارکان داستان و نقش آنها در زندگی
میرعظیمی همچنین ارکان اصلی داستان، از جمله راوی، فضاسازی، شخصیتپردازی، کشمکش، تعلیق و خط سیر داستان را برای دانشآموزان توضیح داد و به اهمیت هر یک در زندگی اشاره کرد. او این ارکان را به عنوان ابزاری برای راهبری زندگی معرفی کرد و از دانشآموزان خواست که نقش خود را در داستان زندگی خود با درک بهتر از این عناصر ایفا کنند. دانشآموزان این بخش را مفید دانستند و بیان کردند که این موضوع به آنها کمک میکند تا نقش خود را در داستان زندگی خود بازبینی کنند.
مجتمع فرهنگی آموزشی احسان؛ حامی کتاب یک صفحهای و طرح مدرسه داستانمند
مجتمع فرهنگی آموزشی احسان، یکی از معتبرترین و بزرگترین مراکز آموزشی کشور، چند سالی است که با حمایت از "کتاب یک صفحهای" و "طرح مدرسه داستانمند"، در مسیر توانمندسازی دانشآموزان گام برمیدارد. در این طرح، دانشآموزان، دبیران و مدیران مجتمع احسان با همکاری ویژهای در برنامههای آموزشی شرکت میکنند و به توسعه مهارتهای زندگی و ارتباطات موثر در میان دانشآموزان کمک میکنند.
طرح مدرسه داستانمند؛ بخشی از طرح جامعه داستانمند
"طرح مدرسه داستانمند"، که با هدف افزایش توانمندی کودکان و نوجوانان در فراگیری مهارتهای زندگی توسط مهدی میرعظیمی نویسنده و ایده پرداز کتاب یک صفحهای طراحی شده، به عنوان بخشی از طرح کلان "جامعه داستانمند" تعریف میشود. این طرح در کنار "خانه داستانمند" و "سازمانداستانمند" به کودکان و نوجوانان کمک میکند تا مهارتهای زندگی خود را تقویت کنند و با داستانپردازی به درک عمیقتری از مفاهیم اجتماعی و فردی دست یابند.
خلاصه مطالب ارائهشده در اردوی داستاننویسی کلاس دهم دبیرستان احسان:
1ـ مفهوم نگاه داستانمند به زندگی:
ـ تشویق به دیدن زندگی به عنوان یک داستان شخصی.
ـ تأثیر این نگاه در پرورش مهارتهای زندگی.
2ـ مهارتهای زندگی از دریچه داستان:
ـ جرأتمندی: ابراز بدون ترس احساسات و خواستهها.
ـ کنترل خشم: مدیریت سازنده خشم و استفاده از آن برای خودشناسی.
ـ ارتباط مؤثر: تقویت گوشدادن فعال و شنیدن هوشمندانه.
3ـ هنر ارتباط بین نسلها:
ـ شناسایی تفاوت میان شنیدن و گوشدادن، دیدن و نگاه کردن.
ـ تمرین مهارت "نگاهکردن فعال" و "شنیدن هوشمندانه" برای تعامل بهتر.
4ـ تابلوهای راهنما در مسیر زندگی:
ـ اهمیت نظرات و راهنمایی افراد مؤثر بهعنوان راهنمای مسیر.
5ـ چهار داستان شخصیتی:
ـ داستان کسی که هستم، کسی که میخواهم باشم، کسی که باید باشم، و کسی که میتوانم باشم.
ـ تأکید بر هماهنگی بین خواستهها و وظایف برای بهبود شخصیتی.
6ـ ارکان داستان و نقش آنها در زندگی:
ـ نقش عناصر داستانی (راوی، فضا، شخصیتپردازی، کشمکش و تعلیق) در هدایت مسیر زندگی.
7ـ تجربه دانشآموزان:
ـ بهکارگیری مهارتهای داستانی برای ایجاد ارتباط مؤثرتر با خانواده و مدرسه.
8ـ مجتمع احسان و طرحهای داستانمند:
ـ حمایت مجتمع احسان از طرحهای کتاب یک صفحهای و مدرسه داستانمند برای تقویت مهارتهای زندگی.
9ـ طرح جامعه داستانمند:
ـ شامل برنامههای مدرسه داستانمند، خانه داستانمند و سازمان داستانمند برای ارتقاء مهارتهای زندگی کودکان و نوجوانان.